کاربرد انواع چوب در هنرهای چوبی

چوب از نظر شکل و نوع مصرف به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در حال حاضر بیش از هفتاد نوع چوب مرسوم است که بنا به ضرورت و کاربرد آن در هنرهای چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ذیل به معرفی برخی از آن‌ها بر پایه مبحث چوب شناسی می‌پردازیم.

انواع چوب در هنرهای چوبی

انواع چوب در هنرهای چوبی عبارتند از:

گردو (Walnuts)
گلابی (Pear)
عناب (Jujube)
نارنج (Orange)
توت (Berry)
زبان گنجشک یا ون (Van)
چنار یا دلب (Buttonwood)
اقاقیا (Acacia)
شمشاد (Shemshad)
راش (Beech)
افرا (Maple)
تبریزی یا کبوده (Tabrizi)
سرخدار (Yew)
ممرز یا آلش (Horn beam)
آزاد (Azad)

در ادامه هر یک از موارد فوق را توضیح خواهیم داد.

۱. گردو (Walnuts)

اصل این درخت از ایران است و از این کشور به سایر مناطق صادر می‌شود.
جزء خانواده پهن برگ‌ها محسوب می‌شود. چوبی به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره‌، دارای نقوش زیبا و نسبتا با دوام است. از این چوب برای ساخت درب و پنجره، دکوری چوبی، مبل سازی، منبت کاری، مجسمه سازی، ساخت آلات موسیقی، خاتم سازی، روکش گیری، معرق کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چوب نیمه سنگین و نیمه سخت است و در مقابل فشار، خمش، کشش مقاوم است.
فروش تابلو معرق چوب با استفاده از چوب گردو متقاضیان زیادی دارد.

۲. گلابی (Pear)

این نوع درخت از جمله درختان پهن برگ یا تابستانی محسوب می‌شود. چوب درونی و بیرونی آن از نظر رنگ، زیاد از هم قابل تشخیص نیست ولی از خاکستری روشن تا قهوه‌ای مایل به قرمز در تغییر است. دارای چوبی نیمه سنگین، نیمه سخت، ریز بافت و محکم بوده و برای خراطی، منبت کاری، ریزه کاری چوب، کنده کاری، معرق کاری، مشبک کاری، مجسمه سازی و … استفاده می‌شود.

۳. عناب (Jujube)

چوب بیرونی این درخت زرد رنگ و چوب درونی آن از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای مایل به قرمز می باشد.
این گونه درخت پهن برگ، نسبتاً سخت و دارای الیاف موازی و یکنواخت است که در هنرهای خراطی، منبت کاری، معرق کاری، خاتم کاری و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قیمت تابلو معرق چوب با توجه به نوع چوبی که برای ساخت از آن استفاده شده است، متفاوت می‌باشد.

۴. نارنج (Orange)

چوب درخت نارنج، به رنگ طبیعی قهوه‌ای بسیار روشن یا کرم یا زرد مایل به سفید می‌باشد که به دلیل رنگ روشن و بدون رگه بودن آن برای برش خطوط بسیار مناسب است. این گونه چوبی از خانواده پهن برگ‌ها، نسبتاً محکم، سخت و در هنرهای منبت، معرق، به ویژه خاتم استفاده می‌شود.

۵. توت (Berry)

از خانواده پهن برگ‌ها، نیمه سخت، نیمه سنگین و به رنگ زرد روشن است که به تدریج به رنگ قهوه‌ای متمایل به قرمز تغییر می‌یابد. برای تهیه ابزار چوبی منزل، معرق کاری و خاتم سازی استفاده می‌شود. ضمن آنکه مناسب ترین چوب برای ساخت کاسه سه تار است.

۶. زبان گنجشک یا ون (Van)

چوبی نیمه سنگین تا سنگین، نیمه سخت، پهن برگ، به رنگ زرد تا کرم روشن و صدفی است که به دلیل درخشندگی، رنگ براق و گاه به علت نقش و نگارش در ساخت هنر‌های چوبی صنایع دستی به کار برده می‌شود.
همچنین کار با آن آسان بوده و در تمام مواردی که لازم است چوب مقاوم به ضربه باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۷. چنار یا دلب (Buttonwood)

چوبی است به رنگ کرم مایل به فندقی که از خانواده پهن برگ‌ها محسوب می‌شود. این نوع چوب به علت وجه مشخصه سخت و سنگین و بادوام بودنش برای ساخت درب‌های اماکن متبرکه، پنجره سازی، گره چینی، خاتم سازی و … استفاده می‌شود.

۸. اقاقیا (Acacia)

مانده اصلی آن آمریکای شمالی است، ضمن آن که در ایران نیز به صورت کاشت وجود دارد. چوبی است به رنگ سفید تا سفید مایل به سبز، با بافت متراکم و سخت که برای ساخت میز و صندلی آنتیک بسیار عالی است. افزون بر آن برای معرق کاری، خراطی، فرز کاری، منبت کاری و کنده کاری نیز می‌توان استفاده کرد.

۹. شمشاد (Shemshad)

چوب بیرونی و درونی آن به رنگ زرد مایل به کرم با رگه‌های خاکستری و قهوه ای روشن بوده که کاملاً سخت، سنگین و فوق العاده محکم است ولی در عین حال بسیار با دوام است. چوب شمشاد در هنرهای خراطی، خاتم سازی، معرق کاری و به طور کلی صنایع ظریفه بسیار کاربرد دارد.
تابلوهای معرق چوب که با استفاده از چوب شمشاد ساخته شده‌اند، متقاضیان زیادی دارد.

۱۰. راش (Beech)

از خانواده پهن برگ‌ها، نیمه سخت و سنگین است و درونی نامشخص به رنگ صورتی کمرنگ تا پررنگ دارد. این نوع چوب بسیار مناسب برای صنعت روکش سازی است و از آنجایی که از دوام زیادی برخوردار بوده فشار بیشتری را تحمل می‌کند، به همین جهت برای ساخت ابزار و ادوات کشاورزی کاربرد دارد. جدایی از موارد ذکر شده این نوع چوب برای کارهای خراطی، کنده کاری، معرق کاری، ساخت آباژور و … نیز استفاده می‌شود.

۱۱. افرا (Maple)

چوب افرا از گونه پهن برگ‌ها، نیمه سنگین، پرداخت آسان و رنگی به رنگ سفید مایل به زرد با گره‌های بسیار ریزی که زیبایی خاصی بدان می‌بخشد، دارد. موارد مصرفی و کاربردی آن، ضمن تلفیق با روکش‌های تیره در معرق کاری، برای ساخت انواع شکلات خوری، شمعدان چوبی، انواع مهره‌های چوبی، منبت کاری، کنده کاری، نازک کاری نیز به کار برده می‌شود.

۱۲. تبریزی یا کبوده (Tabrizi)

درختی است از خانواده پهن برگ‌ها که به آن سفیدار، اسفیدار، و اسپیدار هم گفته می‌شود. چوب آن بسیار نرم و به رنگ سفید است به همین جهت در صنعت جعبه سازی، کاغذ سازی و کبریت سازی کاربرد فراوانی دارد.
افزون بر آن در هنرهای چوبی چون معرق کاری برای نمایش صورت و بدن انسان و حیوانات و در بعضی موارد برای نمایش اشیا نیز استفاده می‌شود. شایان ذکر است این گونه چوب نمی‌تواند مورد مناسبی برای ساخت سازه‌های چوبی باشد.

۱۳. سرخدار (Yew)

از سوزنی برگ‌ها محسوب می‌شود با بافت متراکم و سخت و محکم. سرخدار علاوه بر قابلیت ارتجاعی و با دوام بودنش برای تهیه‌ی روکش‌های زیبای تزیینی، کارهای خراطی، معرق کاری، منبت کاری و ساخت مجسمه‌های چوبی نیز استفاده می‌شود.
چوب این درخت چرب و به رنگ زرد روشن تا قرمز نارنجی مایل به قهوه‌ای است که قبل از مراحل رنگ کاری باید چربی زدایی انجام گیرد.

۱۴. ممرز یا آلش (Horn beam)

پهن برگ با بافت ریز و محکم، تراکم سنگین و رنگ سفید مایل به کرم با رگه‌های سیاه می باشد.
این نوع چوب به دلیل استقامت در برابر سایش در صنایع واگن سازی، ساخت دسته ی ابزار و از این قبیل که نیاز به مقاومت زیادی دارند استفاده می‌گردد. همچنین در هنرهایی چون منبت کاری و معرق کاری برای نمایش آسمان و زمین نیز استفاده می‌شود.